Ἀναλογιζόμενος τὸ μαρτύριο τῆς οἰκογένειας τοῦ Ἁγίου Εὐσταθίου, σκέφθηκα ὅτι οἱ δύο Ἅγιοι γονεῖς, Εὐστάθιος καὶ Θεοπίστη, εἶχαν «πιάσει τὸ νόημα». Σὲ μία ἐποχὴ στιγματισμένη ἀπὸ τὴν κυριαρχία τῶν εἰδώλων, ζωγρίσθηκαν στὰ δίχτυα τοῦ Μεγάλου Ἁλιέως τῶν ἀνθρώπων, Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ ἐγκατέλειψαν τὴν πλάνη τῆς εἰδωλολατρείας. Ἂν καὶ ἄνθρωποι σὰν ἐμᾶς, ἐπέλεξαν νὰ στερηθοῦν τὴν ἀσφάλεια, τὶς ἐπίγειες ἀπολαύσεις, τὴν καλοπέραση, καὶ νὰ ἀκολουθήσουν Ἐκεῖνον ποὺ διαχρονικὰ ὑπόσχεται τὴν στενὴ καὶ τεθλιμμένη ὁδό, ἡ ὁποία, ὅμως, ὁδηγεῖ πάντοτε στὴν Ἀνάσταση.
Τὸ ἱερὸ αὐτὸ ζεῦγος, ἔφερε στὸν κόσμο δύο παιδιά, τὸν Ἀγάπιο καὶ τὸν Θεόπιστο, καὶ εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς κατανόησε τὸ μέγεθος τῆς εὐθύνης γιὰ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. Μὲ τέτοιο τρόπο οἱ δύο γονεῖς γαλούχησαν τὰ παιδιά τους, ὥστε νὰ εἶναι σὲ θέση νὰ ἀποστρέφουν τὸ πρόσωπό τους ἀπὸ ὅλη τὴν κοσμικὴ ματαιότητα καὶ ἀσχήμια, νὰ μὴ λογαριάζουν ἠδονὲς καὶ ἀνέσεις, καὶ νὰ ἀτενίζουν μόνο τὸ κάλλος τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, μόνο τὴν εἰκόνα τῶν μελλόντων, ἐπουρανίων ἀγαθῶν.
Δύο ἀρετὲς αὐτῆς τῆς οἰκογένειας: ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ὑπομονή. Οἱ γονεῖς, πρῶτα οἱ ἴδιοι ἔμαθαν νὰ ἀγαποῦν μὲ ὅλη τους τὴν καρδιὰ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους καί, ἔπειτα, μετέδωσαν αὐτὴ τὴν ἀγάπη στὰ παιδιά τους, ὄχι ὡς ὑποχρεωτικὸ κανόνα, ἀλλὰ ὡς ἀνάγκη ζωῆς. Πρῶτα ἔμαθαν νὰ κάνουν ὑπομονὴ στὶς θλίψεις ποὺ βίωναν σηκώνοντας τὸν Σταυρό τους, καὶ μετὰ δίδαξαν τὴν ὑπομονὴ στὰ τέκνα τους.
Ὅταν, κάποτε, μαθεύτηκε ὅτι ὁ Εὐστάθιος ἦταν Χριστιανός, τὸν ἐξόρισαν μακριὰ ἀπὸ τὴν ἀγαπημένη του οἰκογένεια. Τί θλίψη καὶ τί πόνο βίωσε τότε! Τί θλίψη βίωσε ἡ οἰκογένειά του! Καὶ ὅμως, στὶς ἀρχές τους παρέμεναν ἑδραῖοι καὶ ἀμετακίνητοι! Ἦταν Χριστιανοί, καὶ γνώριζαν πολὺ καλὰ ὅτι, ὡς Χριστιανοί, ὄφειλαν νὰ σηκώσουν τὸν Σταυρὸ τῆς δοκιμασίας, ἂν ἤθελαν νὰ εἶναι ἀρεστοὶ στὸν ὑπὲρ ἡμῶν Σταυρωθέντα Χριστό.
Τελικά, ἦρθε ἡ στιγμὴ ποὺ ἡ οἰκογένεια ἐπανενώθηκε. Καὶ ἔτσι, γονεῖς καὶ παιδιὰ ἑνωμένοι, μαρτύρησαν γιὰ τὴν πίστη στὸν Χριστό. Οἱ δήμιοι τοὺς ἔβρασαν ζωντανοὺς μέσα σὲ χάλκινο βόδι, δίνοντάς τους, μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο, τὸ εἰσιτήριο γιὰ τὴν αἰώνια Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Τί στολίδι, πράγματι, ἡ οἰκογένεια τοῦ Ἁγίου Εὐσταθίου! Τέτοια ἦταν ἡ βαρύτητα αὐτῆς τῆς οἰκογένειας ποὺ μπόρεσε νὰ θεμελιώσει Ἅγιες Τράπεζες. Τόση ἦταν ἡ δόξα της, ποὺ καὶ στοὺς οὐρανοὺς ἀγάλλονται, καὶ στὴ γῆ τιμῶνται ἐπὶ αἰῶνες αἰώνων.
Ἡ οἰκογένεια εἶναι τὸ κύτταρο τῆς κοινωνίας. Πάνω σὲ οἰκογένειες σὰν τοῦ Ἁγίου Εὐσταθίου θεμελιώθηκε καὶ εὐ-στάθηκε ἡ ὑπερχιλιόχρονη Αὐτοκρατορία τῆς Νέας Ρώμης.
Στὶς ἡμέρες μας, βλέπουμε τὸ ἄκρως ἀντίθετο. Βλέπουμε τὴν ἀποσάθρωση τοῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογένειας. Βλέπουμε οἰκογένειες μέσα ἀπὸ τὶς ὁποῖες καταρρακώνεται ἡ πλούσια κληρονομιὰ τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν Ἔθνους.
Εἴμαστε στὴν ἐποχὴ τῆς δῆθεν προόδου καὶ βλέπουμε καθημερινῶς σκηνὲς ποὺ μᾶς πάνε πίσω χιλιάδες χρόνια καὶ οἱ ὁποῖες εἶχαν ξεπεραστεῖ πρὸ πολλοῦ ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἔφεραν στὴν ἀνθρωπότητα τὴν ἀληθινὴ πρόοδο· τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς. Καὶ γιὰ ὅλα αὐτὰ τῶν ὁποίων γινόμαστε μάρτυρες, εὐθύνεται ἡ οἰκογένεια, καὶ βέβαια, πιὸ πίσω, ἐκεῖνοι ποὺ μεθοδικὰ καλλιέργησαν τὶς συνθῆκες γιὰ νὰ ὑπάρχουν οἱ σημερινὲς οἰκογένειες.
Νέοι ἄνθρωποι ἀποφασίζουν κάποια στιγμὴ στὴ ζωή τους πὼς ἦρθε ἡ ὥρα νὰ πάψουν τὴν συνεχῆ ἀλλαγὴ συντρόφων καὶ νὰ δημιουργήσουν οἰκογένεια. Νέα ζευγάρια φέρνουν στὸν κόσμο παιδιὰ καὶ νομίζουν ὅτι ἐκτέλεσαν τὸ καθῆκον τους. Ἄλλοι νομίζουν ὅτι μὲ τὸ νὰ παρέχουν στὰ παιδιὰ τὰ πάντα, ἐπιτυγχάνουν τὴν ὑψηλὴ ἀποστολή τους. Ἄλλοι, ἀφοῦ κάνουν τὰ παιδιά, συνειδητοποιοῦν ὅτι δὲν ἀγάπησαν ποτέ. Μὲ τὴν πρώτη δὲ δοκιμασία, ἀπὸ τὴν ἔλλειψη ὑπομονῆς τρέχουν γιὰ τὴν ἔκδοση διαζυγίου καὶ συνεχίζουν κατόπιν τὴν ἀναζήτηση νέου συντρόφου. Ὅ,τι γιὰ τὸν Ἅγιο Εὐστάθιο ἦταν ὁ μεγάλος του Σταυρός, δηλαδὴ ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὴν οἰκογένειά του, γιὰ σύγχρονους ἀνθρώπους δίχως πνευματικὰ θεμέλια εἶναι ἡ ἐπιλογή τους καὶ τὸ «γοῦστο» τους.
Αὐτὴ ἡ ἔντονη ἐπιπολαιότητα φαίνεται στὴν διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν. Πριν μάθουν καλὰ - καλὰ νὰ στέκονται στὰ πόδια τους, τὰ βρέφη ἔρχονται σὲ ἐπαφὴ μὲ τὴ σύγχρονη τεχνολογία καὶ μὲ ἄπειρες εἰκόνες. Οἱ γονεῖς φέρονται στὰ παιδιὰ σὰν σὲ πρίγκιπες καὶ πριγκίπισσες, ἐκτελῶντας κάθε τους θέλημα καὶ φουσκώνοντάς τὰ μὲ ἄπειρο ἐγωισμό. Πῶς αὐτὰ τὰ παιδιὰ θὰ εἶναι σὲ θέση νὰ ἀγαπήσουν καὶ νὰ μοιρασθοῦν; Πῶς αὐτὰ τὰ παιδιὰ θὰ ἀντιμετωπήσουν τὴν στέρηση; Πῶς θὰ αἰσθανθοῦν ὅταν ἔρθουν στὴ θλιβερὴ διαπίστωση ὅτι δὲν εἶναι ὅλοι οἱ κάτοικοι τοῦ πλανήτη ὑπηρέτες τους;
Γονεῖς ἀφήνουν τὰ παιδιά τους στὸ ἔλεος τοῦ tik-tok, καὶ τοῦ playstation, τὰ παιδιά, «ἀδέσποτα», συγκεντρώνουν στὸ νοῦ τους πλῆθος βλαβερῶν στοιχείων, ἀπουσιάζει κάθε ἴχνος μέτρου καὶ ὑγιῶν περιορισμῶν, καὶ μετὰ ἀναρωτιόμαστε πώς γίνεται παιδιὰ δεκατεσσάρων ἐτῶν νὰ βγάζουν τὰ μαχαίρια γιὰ νὰ σκοτώσουν τὸ ἕνα τὸ ἄλλο, νὰ βιάζουν, νὰ βιαιοπραγοῦν.
Ἀπὸ τὴν θέση τῶν προτύπων ἔχουν ἐκτοπιστεῖ βιαίως οἱ Ἥρωες καὶ οἱ Ἅγιοι ποὺ θυσιάσθηκαν γιὰ τὸ κοινὸ καλό, καὶ τὴν θέση τους ἔχουν καταλάβει ὅσοι καὶ ὅσες μιλοῦν γιὰ εὔκολο χρῆμα καὶ ἀχαλίνωτη ὑποδούλωση στὰ πάθη.
Ἀκόμη καὶ σὲ οἰκογένειες Χριστιανῶν παρουσιάζεται ἡ ἔλλειψη μέριμνας γιὰ τὴν ὀρθὴ ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. Τὸ «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου» ἔχει, ἐν πολλοῖς, ξεχασθεῖ, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μεγαλώνουν χριστιανόπουλα δίχως τὴν στοιχειώδη ἀνθρώπινη συμπεριφορά –πού εἶναι οἱ εὐλογημένες ἐκεῖνες μητέρες ποὺ μᾶς δίδασκαν τὸ «μάλιστα», τὸ «ὁρίστε», τὸ «παρακαλῶ», τὸ «εὐχαριστῶ», τὸν πληθυντικό. Μεγαλώνουν χριστιανόπουλα συμμετέχοντας σὲ κάθε λογῆς ἐξωσχολικὴ δραστηριότητα, ἀλλὰ ὅταν εἶναι Κυριακὴ πρωί, «παιδιά εἶναι, ἂς τὰ ἀφήσουμε νὰ ξεκουρασθοῦν»· ὅταν εἶναι Τετάρτη ἢ Παρασκευή, «ἔλα καλέ, ἄσε τὰ παιδιὰ νὰ φᾶνε ποὺ εἶναι στὴν ἀνάπτυξη». Στὸ δὲ ἀντίθετο ἄκρο, γονεῖς διδάσκουν «χριστιανισμὸ» στὰ παιδιά τους λέγοντας: «νὰ νηστέψεις / νὰ πᾶς Ἐκκλησία / νὰ κάνεις προσευχή, γιατὶ ἀλλιῶς θὰ πᾶς στὴν κόλαση», παρουσιάζοντας τὴν πηγὴ τῆς ἀγάπης, τὸν Κύριό μας, σὰν πηγὴ τρόμου. Ἔτσι, μεγαλώνουν κάποτε τὰ παιδιά, δηλώνουν «ἄθεοι», ἀπομακρύνονται χιλιάδες χιλιόμετρα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καί, κατόπιν ἑορτῆς, ἔρχονται οἱ γονεῖς στεναχωρημένοι καὶ ζητοῦν νὰ σώσουμε τὴν κατάσταση. «Ὅπως στρώσεις, ἔτσι θὰ κοιμηθεῖς», λέει σοφὰ ὁ λαός μας. Βέβαια, ὑπάρχει καὶ τὸ ἐνδεχόμενο κάποια ἀπὸ αὐτὰ τὰ παιδιὰ νὰ παραμείνουν στὴν Ἐκκλησία. Κάποια, μάλιστα, φοροῦν καὶ τὸ τιμημένο ράσο προξενῶντας, συχνά, πλῆθος προβλημάτων ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας.
Πολλὲς φορὲς στὰ ἁπλὰ κηρύγματά μου ἀναφέρομαι στὸ θέμα τῆς διαπαιδαγώγησης τῶν παιδιῶν καὶ αὐτὸ διότι καθημερινῶς ὀσφραίνομαι τὴν κατάπτωση τοῦ θεσμοῦ αὐτοῦ ποὺ προμηνύει τὸ μέλλον ὅλης τῆς κοινωνίας.
Εἴμαστε Χριστιανοὶ καὶ ὡς Χριστιανοὶ ἔχουμε ἐλπίδα. Ὁ Θεὸς δύναται νὰ ἀνατρέψει τὰ πάντα ἐν μιᾷ νυκτί. Βλέποντας δὲ καὶ τὴν οἰκογένεια τοῦ Ἁγίου Εὐσταθίου, ἀλλὰ καὶ τόσες ἄλλες οἰκογένεις, ὅπως τῆς Ἁγίας Σοφίας καὶ τῆς Ἁγίας Βάσσης, ἀντλοῦμε ἀκόμη μεγαλύτερη δύναμη. Μέσα στοὺς εἰδωλολάτρες ζοῦσαν, καὶ ὅμως, κατάφεραν νὰ κρατήσουν Χριστὸ καὶ νὰ μαρτυρήσουν ὑπὲρ Αὐτοῦ. Στὶς ἡμέρες μας ζοῦμε σὲ μία ἄλλης μορφῆς εἰδωλολατρεία. Στὶς ἡμέρες μας ἔχει εἰδωλοποιηθεῖ ἡ ἐπιθυμία καὶ τὸ δικαίωμα. Ὅσοι εἶναι Χριστιανοί, δύνανται νὰ κρατήσουν τὴν πίστη τους καὶ τὴν ταυτότητά τους. Δύνανται νὰ κρατήσουν τὶς ἀρχές τους.
Πολλοὶ γονεῖς βλέπουν τὰ τεκταινόμενα καὶ -δικαιολογημένα- ἀνησυχοῦν γιὰ τὰ παιδιά τους. Ἂς ἔχουν πίστη Θεοῦ! Αὐτὴ ἡ πίστη νίκησε τὸν κόσμο! Ἂς φροντίσουν μὲ πολλὴ ἐπιμέλεια καὶ συνέπεια νὰ καλλιεργήσουν πρῶτα τὸ δικό τους φρόνημα καὶ ἔπειτα νὰ ἐμφυσήσουν διακριτικά, μὲ λόγια ἀλλὰ κυρίως μὲ τὸ παράδειγμα, στὰ παιδιά τους τὴν εἰκόνα τοῦ ἀληθινοῦ Χριστοῦ· τοῦ Χριστοῦ τῆς ἀγάπης, τῆς ὑπομονῆς, τῆς συγχώρεσης, τοῦ Χριστοῦ ποὺ θυσιάζεται, ποὺ προσφέρεται, ποὺ εἶναι δίπλα μας στὶς θλίψεις καί, τελικά, ἐπιβραβεύει τοὺς ἀγῶνες μας μὲ τὴν αἰώνια καὶ ἀληθινὴ ζωή.
Ὀφείλουν οἱ γονεῖς ποὺ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὰ παιδιά τους, νὰ τοὺς παρέχουν σοβαρὰ πρότυπα· πρότυπα μὲ θετικὴ προοπτικὴ γιὰ τὸ μέλλον. Ὀφείλουν νὰ τοὺς καλλιεργήσουν πνευματικὰ ἀντισώματα, τὰ ὁποῖα εἶναι τόσο ἀνώτερα ἀπὸ τὰ σωματικὰ ἀντισώματα, ὅσο ἀνώτερη εἶναι ἡ ψυχὴ ἀπὸ τὸ σῶμα. Ἂν τὸ παιδὶ ἔχει πνευματικὲς ἄμυνες, θὰ εἶναι σὲ θέση ὄχι μόνο νὰ πεῖ στεντορείᾳ τῇ φωνῇ «ΟΧΙ» στοὺς συμμαθητὲς καὶ τὶς συμμαθήτριες ποὺ θὰ τὸ παρακινήσουν νὰ βρίσει, νὰ καπνίσει, νὰ χτυπήσει, ἀλλὰ καὶ νὰ δώσει τὸ καλὸ παράδειγμα στοὺς συμμαθητές του, οἱ ὁποῖοι τὸ στερήθηκαν ἀπὸ τὸ δικό τους σπίτι.
Ὀφείλουν οἱ γονεῖς νὰ σκέπτονται διαρκῶς πώς νὰ παιδαγωγοῦν τὸ παιδί τους. Πόσο διαφορετικὴ θὰ ἦταν ἡ κοινωνία ἂν κάθε μάνα καὶ κάθε πατέρας ἔλεγε στὸ παιδί του: «πρόσεξε, τώρα ποὺ θὰ πᾶς στὸ σχολεῖο, μπορεῖ νὰ ἔρθει κάποιο παιδί νὰ σὲ χτυπήσει, νὰ σὲ ἐμπτύσει, νὰ σὲ βρίσει. Φύγε. Μὴν κάτσεις νὰ ὑποστεῖς ὅλα αὐτά. Πρόσεχε, ὅμως: μὴν διανοηθεῖς ἐσὺ νὰ χτυπήσεις, νὰ ἐμπτύσεις ἢ νὰ βρίσεις» -προσωπικά, ἔτσι μᾶς μεγάλωσε ὁ πατέρας καὶ ἡ μάνα μας. Θὰ ὑπῆρχε, τότε, βία; Θὰ ὑπῆρχε bullying; Ἀπομακρύναμε τὸν Χριστὸ καὶ βλέπουμε νὰ συμβαίνουν καθημερινὰ αὐτὰ ποὺ ὅταν εἴχαμε θρονιασμένο τὸν Χριστὸ στὴν καρδιὰ τῆς Πολιτείας, ἀποτελοῦσαν σενάριο ἐπιστημονικῆς φαντασίας.
Ἡ κατάσταση ἔχει φθάσει στὸ ἀπροχώρητο. Θλιβόμαστε γιὰ ὅσα συμβαίνουν. Ἐλπίδα ὑπάρχει! Ἀρκεῖ νὰ ἔχουμε ὡς πρότυπο τὴν οἰκογένεια τοῦ Ἁγίου Εὐσταθίου, νὰ ἀναλάβουμε τὶς εὐθύνες ποὺ μᾶς ἀναλογοῦν, νὰ σηκώσουμε τὸν Σταυρό μας μὲ ὑπομονὴ καὶ ἀγάπη. Μία οἰκογένεια ἔβγαλε ἕναν Καποδίστρια. Μία οἰκογένεια ἔβγαλε ἕναν Κολοκοτρώνη, ἕναν Πατροκοσμᾶ: μονάδες, οἱ ὁποῖες, ὅμως, ἀνέτρεψαν τὴν ἱστορία.
† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος
