Μια αγία μορφή που με την πολιτεία και το μαρτύριό της «γαλούχησε κι ανάθρεψε» γενιές ηρώων, και σπουδαίων φυσιογνωμιών που καθόρισαν -συν Θεώ- τη μοίρα και την νεότερη ιστορία του Γένους μας, ήρθε προσφάτως, να κατοικοεδρεύσει στον λαμπρό Ναό της Σουμελιώτισσας του Ασπροπύργου. Την "Γιαγιά της Ελληνικής Επανάστασης", την πρόγονο των μεγάλων πρωτεργατών του Αγώνα του 1821, αλλά και πολλών αγνοημένων Μαρτύρων του Έθνους μας, την Αγία Νεομάρτυρα Κασσάνδρα Υψηλάντη, το γένος Μουρούζη, την Τραπεζούντια, θα τιμήσουμε πανηγυρικά εορτάζοντας την μνήμη της ως Αγία και ως Μάρτυρα της Εκκλησίας του Χριστού μας, φέτος, την 1η Αυγούστου (14η Ν. Ημ.), για πρώτη φορά.
Το μεσοδιάστημα της σύντομης περιόδου από το ιστορικό γεγονός της πανδήμου υποδοχής και καταθέσεως των Ιερών Λειψάνων της Μικρασιάτισσας Αγίας στον Ναό της Παναγιάς του Ποντιακού Ελληνισμού, έως την ημέρα κατά την οποία θα δοξαστεί η μνήμη της, ένα άλλου είδους ιερό «μνημόσυνο» ετελέσθη προς τιμήν της.
Η Ιερά μας Μητρόπολη Αττικής και Βοιωτίας, η Διεύθυνση Παιδείας και Πολιτισμού και συγκεκριμένα, ο φορέας των Παιδικών Κατασκηνώσεων «Περιβόλι της Σουμελά» και τα Στελέχη του, πιστοί στο καθιερωμένο έργο ανάδειξης της ιστορίας του Γένους μας και των μεγάλων προσωπικοτήτων που την απανθίζουν, πραγματοποίησε την εβδομάδα που πέρασε ένα ημερήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αφιερωμένο σε μία εξ αυτών των φυσιογνωμιών· στην αγία μορφή των πολλών και βαρυσήμαντων συμβολισμών, την Κασσάνδρα Υψηλάντη.
Το «Ημερήσιο Θερινό Περιβόλι της Σουμελά 2022», συνεχίζοντας την παράδοση παρουσίασης και προβολής επίκαιρων εθνικών, ιστορικών και θρησκευτικών θεμάτων, αφιέρωσε το φετινό του πρόγραμμα στη λησμονημένη Αγία. Μια γυναίκα ταυτισμένη με τον ορισμό της ελευθερίας διαμορφωμένο μέσα απ’ την σκληρότερη περίοδο της Ρωμιοσύνης, την τουρκοκρατία. Μια Ορθόδοξη Χριστιανή ταυτισμένη με την έμπρακτη πίστη που αποκαλύφθηκε θριαμβευτικά μέσα από το φρικτότερο των μαρτυρίων. Μια Ελληνίδα ταυτισμένη με την αγάπη για την πατρίδα, την ανάληψη της ευθύνης, την αυτοθυσία, αφού με τον έκδηλο πατριωτισμό της ενέπνεε επί σειρά γενεών εκείνους που θα έφερναν στον κόσμο τον εμπνευστή της ενθαρρυντικότερης προτροπής, «Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Η με βασιλικές καταβολές Αγία μάς θυμίζει τη σπουδαία προσφορά και συμβολή των επιφανών Ρωμηών στο υπόδουλο Γένος. Το όνομα, η καταγωγή, η ιστορία και η κληρονομιά της συνδέονται με τα ιστορικά γεγονότα που όρισαν τη «θέση» της χώρας μας γεωγραφικά, διπλωματικά και πολιτικά, διεθνώς. Στο άκουσμά του ονόματός της, ανατρέχουμε στο θαυμαστό κατόρθωμα της «επιβίωσης του Ρωμέικου», της ανάπτυξης της Ελληνορδοθόξου Παιδείας στα χρόνια της σκλαβιάς, τη συνέχεια της γλώσσας, της ιστορίας, της ταυτότητας. Η εκ Πόντου γενναία γυναίκα μάς παραπέμπει στην ξακουστή μας μυθολογία, στις αρχαίες ελληνικές, ιωνικές αποικίες, στην καταλυτική πολιτισμική επίδραση του Μ. Αλεξάνδρου, στο εκπολιτιστικό έργο των χρόνων της ενδόξου Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στα θρυλικά χρόνια των Μεγαλοκομνηνών, αλλά και σε αυτά της μεταβυζαντινής εποχής. Πρότυπο κόρης, συζύγου και μάνας, η Αγία Κασσάνδρα ανέδειξε τη φιλανθρωπία σε τρόπο ζωής. Τα Ιερά της Λείψανα έφτασαν από την γενέτειρά της την Τραπεζούντα, στον ελλαδικό χώρο ως πολύτιμος θησαυρός και ιερό κειμήλιο των Ρωμηών της Ανατολής, ύστερα από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Με τα Ιερά Λείψανα της Αγίας, η οποία στους ώμους της κουβαλά όλη μας την ιστορία, έφτασε στην βασανισμένη Ελλάδα και το «ιερό λείψανο» του μακραίωνου Ελληνισμού της Μικρασίας που φέτος θρηνούμε και μνημονεύουμε για εκατοστή φορά.
Σε αυτή τη γυναίκα, την Αγία Νεομάρτυρα του 17ου αιώνος, Κασσάνδρα Υψηλάντη την Τραπεζούντια, αφιέρωσε το ημερήσιο εκπαιδευτικό του πρόγραμμα, με την ευχή και προτροπή του Επισκόπου μας, το «Περιβόλι της Σουμελά 2022».
Στο συμπυκνωμένο σε περιεχόμενο πρόγραμμα διάρκειας 10 ωρών, από τις 9 το πρωί έως τις 7 το απόγευμα, συμμετείχαν 150 παιδιά και νέοι της Μητροπόλεως Αττικής και Βοιωτίας.
Η ημέρα ξεκίνησε με τον Αγιασμό που τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Χρυσόστομος στο εκκλησάκι του Αγίου Προκοπίου και τη διανομή των αναμνηστικών δώρων στα παιδιά. Στην Ακολουθία του Αγιασμού συμμετείχαν ο Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως π. Μιχαήλ Κωνσταντινίδης, και ο Πρεσβύτερος π. Ματθαίος Μαβίδης.
Τα παιδιά υποδέχτηκαν τον Σεβασμιώτατο, κι εκείνος με τη σειρά του, τα καλωσόρισε στην «αγκαλιά» του Περιβολιού της Σουμελά.
Το εκπαιδευτικό μέρος άρχισε με την παρουσίαση του συμβόλου της Αγίας που φέρεται στα λάβαρα, στις σημαίες, στις εκδόσεις και σε όλα τα αναμνηστικά που αξιοποιούνται στην επικοινωνία γεγονότων και ενεργειών που αφορούν στην Νεομάρτυρα. Το σύμβολο, «απόσπασμα» της εικόνας της Αγίας, απεικονίζει το χέρι της να κρατά τον Σταυρό και το φοίνικα. Το χέρι μάς παραπέμπει στην αγαθοεργία και την φιλάνθρωπη δράση της Αγίας που αποδεικνύεται σήμερα και θαυματουργικά, αφού το αγιασμένο και αγαθοποιό της χέρι παραμένει άφθαρτο. Τα δε σημεία του Σταυρού και του φοίνικα, ως σύμβολα της νίκης επί του θανάτου, μας παραπέμπουν στα νικηφόρα -μέσω του μαρτυρίου- κατορθώματα της Αγίας.
Το πρωινό συνεχίστηκε με τη βιωματική αφήγηση της ζωής της Αγίας και παράλληλη παρουσίαση των βασικών σταθμών του βίου της. Τα παιδιά τοποθετήθηκαν αρχικά στο χώρο και στο χρόνο, έτσι ώστε να γίνουν απόλυτα κατανοητές οι συνθήκες μέσα στις οποίες έζησε η Νεομάρτυς.
Παράλληλη αναφορά έγινε και στα ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν και ακολούθησαν τα χρόνια της Αγίας.
Χάρτες που τοποθετούν τα παιδιά στον τόπο και στην εποχή που έζησε η Αγία Κασσάνδρα, το γένος Μουρούζη.
Ευρύτερος χάρτης της στα χρόνια της Αν. Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Η σημερινή Ελλάδα και η σχέση/απόσταση με την Μαύρη Θάλασσα.
Ο Εύξεινος Πόντος και τα οι ποντιακές πόλεις στα παράλια.
Η περιοχή Όφεως του Πόντου, τμήμα της επαρχίας Τραπεζούντας. Εκεί βρισκόταν το χωριό «Υψηλό», απ’ όπου κατάγονταν οι Υψηλάντηδες.
Οι σταθμοί -κατασκευές χειροποίητες από τα Στελέχη- κόσμησαν τον χώρο μέσα στον οποίο εξελίχθηκε το πρόγραμμα, επιτρέποντας την τακτική αναφορά καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας σε γεγονότα και περιστατικά από τη ζωή και το μαρτύριό της.
Το σουλτανικό φιρμάνι το οποίο «καταδίκαζε» τους Τραπεζούντιους Ελληνόπαιδες. 
Καράβι με το οποίο φυγαδεύτηκαν τα παιδιά μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Τα δυο κυπαρίσσια που συμβολίζουν το φρικτό μαρτύριο που υπέστη η Αγία Κασσάνδρα την 1η Αυγούστου του 1677.
Γλαφυρές αφηγήσεις από τα Στελέχη.
Εικόνες από την Μικρασιατική Καταστροφή, την Καταστροφή της Σμύρνης το 1922.
Εικόνες από τον οριστικό ξεριζωμό των Ρωμηών από την Μικρά Ασία.
Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας πρόσφυγές στην Ελλάδα. Μαζί με αυτούς έφτασαν στον ελλαδικό χώρο και τα Ιερά Λείψανα της Αγίας.
Τα παιδιά εκφράζουν ερωτήματα και απορίες.
Κομβικοί σταθμοί στη ζωή της Αγίας απεικονίστηκαν και στις χειροτεχνίες που κοσμούσαν τα τραπέζια στα οποία κάθονταν τα παιδιά.
Στο πλαίσιο της παρουσίασης του βίου της Αγίας, αναφορά έγινε και στη διάσωση, τη μεταφορά και τη διαφύλαξη των Ιερών της Λειψάνων με παραστατική παρουσία της πορείας των πολύτιμων κειμηλίων, από τον ερχομό των ξεριζωμένων Ελλήνων της Μικρασίας το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών, στον ελλαδικό χώρο. Τα Ιερά Λείψανα της Αγίας είχε την ευλογία, ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας, να λάβει στα χέρια του. Τη σχετική εξιστόρηση των γεγονότων έκανε ο ίδιος ο Σεβασμιώτατος στα παιδιά.
Η μακαριστή Γερόντισσα Χριστονύμφη που παρέδωσε στα χέρια του Ποιμενάρχη μας τα Ιερά Λείψανα.
Η Ι.Μ. Λεύκτρων Βοιωτίας όπου παρέδωσαν τα Λείψανα οι τρεις Μικρασιάτισσες αδελφές.
Η τελευταία Ηγουμένη της Μονής, η οποία παρέδωσε το 2016 τα Ιερά Λείψανα στον Σεβασμιώτατο.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Χρυσόστομος μετέφερε με κάθε δόξα και τιμή τα Ιερά Λείψανα της Αγίας στον νέο Ιερό Προσκυνηματικό Ναό Παναγίας Σουμελά Ασπροπύργου.
Το χρυσοκέντητο στολίδι από το φόρεμα της Αγίας που φυλάσσονταν επί αιώνες μαζί με τα Ιερά Λείψανα, είναι τοποθετημένο στο σκουφάκι επί της κεφαλής της Αγίας εντός της Λάρνακας που βρίσκεται σήμερα στο Ναό της Σουμελά Ασπροπύργου.
Το άφθαρτο χέρι της Αγίας. Άφθαρτο από την ελεημοσύνη και τις ευεργεσίες προς το σκλαβωμένο τότε Γένος μας.
Επιπλέον, το πρόγραμμα περιελάβανε δραστηριότητες όπως την εκμάθηση ύμνων και ψαλμών, το Απολυτίκιο της Αγίας Κασσάνδρας, καθώς και το Απολυτίκιο της Παναγίας Σουμελά του Ασπροπύργου. Την εκμάθηση ανέλαβαν καταρτισμένα Στελέχη του «Περιβολιού της Σουμελά» και μέλη της Μεικτής Χορωδίας της Μητροπόλεώς μας «Υμνωδοί».
Παράλληλα, έγινε διδασκαλία παραδοσιακού ποντιακού χορού και συγκεκριμένα της «Τριγώνας», αφού πρώτα τα παιδιά πληροφορήθηκαν για την ιστορία και την παράδοση σχετικά με το πώς διαμορφώθηκε και διαδόθηκε ο συγκεκριμένος χορός. Την διδασκαλία ανέλαβαν Στελέχη με καταγωγή από τον Πόντο και γνώση των ποντιακών χορών και των τοπικών παραδόσεων.
Οι πρωτότυπες χειροτεχνίες ήταν ένα ακόμη μέρος του δημιουργικού εκπαιδευτικού με το οποίο απασχολήθηκαν τα παιδιά. Το σύμβολο της Αγίας ήταν το κεντρικό θέμα της πολλαπλών χρήσεων χειροτεχνίας που δημιουργήθηκε με υγρό γυαλί. Την ευθύνη των χειροτεχνιών είχαν Στελέχη του Περιβολιού, γνωστά για την ειδική γνώση και το μεράκι που διαθέτουν.
Το εκπαιδευτικό σκέλος του προγράμματος ολοκληρώθηκε με παιχνίδια γνώσεων και αφηγήσεις, όλα συνδεδεμένα με τη ζωή και το μαρτύριο της Αγίας, τη σχέση της με τους πρωτεργάτες της Επανάστασης του 1821, Αλέξανδρο και Δημήτριο Υψηλάντη, την Ποντιακή της καταγωγή και τις βασιλικές της καταβολές, την ευεργετική για το σκλαβωμένο Γένος μας δράση των προγόνων και των απογόνων της. Αναπόσπαστο κομμάτι αποτέλεσε και η μεταφορά των Λειψάνων της, γεγονός συνδεδεμένο με το τραγικότερο συμβάν της νεότερης ιστορίας μας, τον αφανισμό από τα πάτρια του μακραίωνου πολιτισμού του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Τα Στελέχη του Περιβολιού επεφύλασσαν ένα μικρό, αλλά ιδιαιτέρως συμβολικό δώρο προς τον Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας, το «Παράσημο του Ορθόδοξου Αυτοκρατορικού Τάγματος του Αγίου Ευγένιου, από την Τραπεζούντα του Πόντου». Ένα συμβολικό δώρο προσέφεραν και στην Διευθύντρια του Περιβολιού, το «Μετάλλιο του Ελληνοτουρκικού Πολέμου 1912-1913, Μακεδονία, Ήπειρος, Αρχιπέλαγος».
Τις απογευματινές ώρες μικρά και μεγάλα παιδιά διασκέδασαν με την ψυχή τους χορεύοντας -υπαίθρια- και παίζοντας ομαδικά παιχνίδια, άρτια οργανωμένα από τα Στελέχη των αθλοπαιδιών που χρόνια τώρα με το κέφι και τον ενθουσιασμό τους διασκεδάζουν και ψυχαγωγούν τα παιδιά του Περιβολιού.
Ο ποντιακός χορός της «Τριγώνας» στο κοντινό γήπεδο.
«Αθλοπαιδιές εντός».
Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιουλίου και φιλοξενήθηκε από το «Κτήμα 10» στον Ασπρόπυργο, μια ευγενική παροχή του μέλους της Εκκλησίας μας κ. Ηλία Χιονίδη, ενώ το απογευματινό μέρος υλοποιήθηκε στο κοντινό γήπεδο. Η ημερήσια διατροφή των παιδιών, η γραφική ύλη που χρησιμοποιήθηκε, τα υλικά για τις ανάγκες της χειροτεχνίας, καθώς και τα αναμνηστικά δώρα των παιδιών: α) μπλούζα με το σύμβολο της Αγίας Κασσάνδρας, β) έντυπο με τον σύντομο βίο της Αγίας, το Απολυτίκιο της Αγίας και της Παναγίας μας, γ) μικρό προσευχητάριο, δ) κατασκευές από την δραστηριότητα της χειροτεχνίας, ε) μπάλες για τα μικρότερα παιδιά και ρακέτες, καθώς και στ) ένα όμορφο γλαστράκι με βασιλικό ως αναμνηστικό δώρο, παρασχέθηκαν από την Μητρόπολή μας.
Να σημειωθεί ότι το σύνολο του εκπαιδευτικού προγράμματος, όπως και όλες οι εκπαιδευτικές - πολιτιστικές δράσεις της Μητροπόλεως Αττικής και Βοιωτίας παρέχονται εντελώς δωρεάν προς τα παιδιά, τους νέους και τα μέλη της Εκκλησίας μας.
Η δυνατότητα της δωρεάν παροχής προκύπτει από το υστέρημα ή τη γενναιοδωρία, την εθελοντική εργασία, τον κόπο, τον χρόνο, την αγαθή πρόθεση και το ενδιαφέρον των ανθρώπων της Εκκλησίας μας.
Η συμβολή όλων μας για τον σκοπό αυτό είναι σημαντική.
Με την περιγραφική αναβίωση της εποχής των χρόνων του 17ου αιώνος, και την γλαφυρή εξιστόρηση της ζωής της Αγίας, τα παιδιά μας, αναχωρώντας από το Περιβόλι της Σουμελά, είχαν γνωρίσει τη "Γιαγιά της Ελληνικής Επανάστασης του 1821".
Το «Περιβόλι της Σουμελά» φιλοδοξεί να αποτελέσει, με τη βοήθεια του Θεού, μια νέα πρόταση στην εκπαίδευση, έναν νέο τρόπο μεταλαμπάδευσης της γνώσης και της θεωρίας, της εμπειρίας και των αξιών της Ορθοδόξου Πίστεως, πέρα από τα συνήθη όρια και κυρίως, σε πείσμα των καιρών.
Με την ευχή του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Αττικής & Βοιωτίας,
κ. Χρυσοστόμου,
η Δ/ντρια των Κατηχητικών Σχολείων και των Παιδικών Κατασκηνώσεων της Μητροπόλεως, «Περιβόλι της Σουμελά»,
Ευαγγελία Μ. Ψαρομμάτη
Στελέχη & Συντελεστές «Περιβόλι της Σουμελά»
Χρυσάνα Γυριχίδη: Αρχηγός
Φωτεινή Μαυρίδη: Χορωδία
Αγγελική Παπασπύρου: Τεχνική Υποστήριξη
Χριστίνα Κουσίδου: Αθλοπαιδιές
Μαρία Παπαδοπούλου: Φωτογραφία
Ελένη Κουγιουμτζίδου: Χειροτεχνίες
Χρυσούλα Μαυροματίδου: Παραδοσιακοί Χοροί
Γεωργία Παύλου: Χειροτεχνίες
Αναστασία Παπαδοπούλου: Τραπεζοκομία
Ελισάβετ Λαζαρίδου: Χορωδία & Παιχνίδι Γνώσεων
Σόνια Παπαδοπούλου: Τεχνική Υποστήριξη
Κατερίνα Καλπακίδου: Παραδοσιακοί Χοροί & Αθλοπαιδιές
Σιμέλα Παπαδοπούλου: Παραδοσιακοί Χοροί & Αθλοπαιδιές
Ελένη Σαβουλίδη: Χειροτεχνίες
Σοφία Μαραντίδη: Αθλοπαιδιές & Τραπεζοκομία
Μαρία Πιπερίδη: Αθλοπαιδιές
Άννα-Μαρία Κουγιουμτζίδου: Αθλοπαιδιές
Ανδριάνα Παπασπύρου: Αθλοπαιδιές
Αθηνά Παυλίδη: Αθλοπαιδιές
Συμμετείχαν υποστηρικτικά στην προετοιμασία ή/και υλοποίηση του προγράμματος τα Στελέχη μας:
Πρεσβυτέρα Αφροδίτη Μουρατίδη
Μαριάννα Γιαζγκουλίδου
Σοφία Τορτοπίδου
Κωνσταντίνα Κιαχοπούλου
Καλλιόπη Μαυρίδη
Την ευθύνη της διοργάνωσης και υλοποίησης του Προγράμματος είχαν οι:
Πρεσβύτερος π. Ματθαίος Μαβίδης: Παραγωγή «Περιβόλι της Σουμελά»
Ευαγγελία M. Ψαρομμάτη: Διεύθυνση «Περιβόλι της Σουμελά»
