Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
82 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα ἀπὸ τὸ ἡρωϊκὸ «ΟΧΙ» ποὺ δίχως δεύτερη σκέψη ἀπάντησε ὁ Πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννης Μεταξὰς στὸ αἴτημα τῆς φασιστικῆς Ἰταλίας γιὰ ἀμαχητὶ παράδοση τῆς γλυκιᾶς μας πατρίδας. Μὲ τὸ «ΟΧΙ» αὐτὸ ὁ Μεταξὰς ἐξέφρασε ὄχι ἁπλῶς τὴν προσωπική του βούληση, ἀλλὰ τὸ ὁμόφωνο «ΟΧΙ» τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ ἀπέναντι στὴν ὑποταγὴ στὶς εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις τοῦ Ἄξονα, τὴν Ἰταλία καὶ τὴν Γερμανία. Ἡ καταλυτικὴ ἀπάντηση τοῦ Ἕλληνα Πρωθυπουργοῦ σηματοδότησε τὴν εἴσοδο τῆς μικρῆς Ἑλλάδας στὸν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο καὶ ἔκρινε τελικὰ τὴν ἔκβαση τοῦ πολέμου.
Ἤδη ἀπὸ τὶς πρῶτες πρωϊνὲς ὧρες τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940, σύσσωμοι οἱ Ἕλληνες, μετέβαιναν μὲ περισσὴ χαρὰ στὶς στρατολογικὲς ὑπηρεσίες γιὰ νὰ βρεθοῦν ἄμεσα στὴν Ἑλληνο-αλβανικὴ μεθόριο, ἀπὸ ὅπου εἰσέβαλαν οἱ Ἰταλοί. Πέντε μέρες εἶχαν προθεσμία γιὰ νὰ φθάσουν στὸ μέτωπο. Σχεδὸν ὅλοι, ὅμως, ἔφθασαν τὴν πρώτη μέρα. Εἶναι γεγονὸς ὅτι οἱ ἡρωϊκοὶ φαντάροι μας, ἔχοντας πάρει τὴν εὐχὴ τῶν γονιῶν τους, «μὲ τὸ χαμόγελο στὰ χείλη» πῆγαν στὸν πόλεμο σὰν νὰ ἐπρόκειτο γιὰ πανηγύρι καί, πράγματι, ἔτσι ἐξελίχθηκε. Τὸ ἔνδοξο ἔπος τοῦ ἑλληνο-ιταλικοῦ πολέμου ἐξελίχθηκε σὲ ἕνα πανηγύρι τοῦ ἀδούλωτου πνεύματος.
Μαζὶ μὲ τοὺς φαντάρους πῆγαν στὸ μέτωπο καὶ χιλιάδες Ἑλληνίδες γιὰ νὰ προσφέρουν τὶς πολύτιμες ὑπηρεσίες τους στὴν ἰατρικὴ περίθαλψη καὶ τὸν ἀνεφοδιασμὸ τῶν ἀγωνιστῶν. Ἡ ἀνδρεία γυναίκα του ‘40 βρίσκει τὴ δικαίωση στὰ λόγια τοῦ σοφοῦ Σολομόντος: «Γυναίκα ἀνδρείαν τίς εὑρήσει; Τιμιωτέρα δὲ ἐστὶ λίθων πολυτελῶν ἡ τοιαύτη».
Ὁ Μουσολίνι εἰσβάλλοντας στὴν μικρὴ καὶ ἀσήμαντη Ἑλλάδα, πίστευε πὼς θὰ κάνει περίπατο ὡς τὴν Ἀθήνα. Διαψεύσθηκε, ὅμως, διότι οἱ Ἕλληνες ἦταν ἔτοιμοι νὰ πολεμήσουν «ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἐστιῶν» μέχρις ἐσχάτων. Μπροστὰ στὴν ἐλευθερία τῆς πατρίδος δὲν λογάριαζαν οὔτε τὸν θάνατο.
Ἡ εἰσβολὴ τῶν Ἰταλῶν βρῆκε τοὺς Ἕλληνες ἑνωμένους σὰν μιὰ καρδιά. Πολιτικὲς ἰδεολογίες, τοπικὲς ἰδιοσυγκρασίες καὶ κάθε ἄλλου εἴδους διαφορές, θυσιάσθηκαν στὸν βωμὸ τοῦ κοινοῦ ἐθνικοῦ συμφέροντος.
Συγκριτικὰ μὲ τοὺς ἰσχυροὺς Ἰταλούς, οἱ Ἕλληνες ὑστεροῦσαν σὲ πολεμικὸ ἐξοπλισμὸ καὶ ἀνθρώπινο δυναμικό. Εἶχαν, ὅμως, τὸ δίκαιο μὲ τὸ μέρος τους. Εἶχαν τὴν πίστη, εἶχαν τὴν καρδιακὴ προσευχή, μὲ τὴν ὁποῖα κατέβαζαν ἀπὸ τὸν Οὐρανὸ τὴν «Ψηλόλιγνη Μαυροφόρα», αὐτὴν τὴν Ὑπέρμαχο Στρατηγό, τὴν Παναγία μας ποὺ σήμερα τιμοῦμε πανηγυρικὰ ὡς Ἐλευθερώτρια τοῦ Γένους. Ὑπὸ τὴν κραταιά της Σκέπη, οἱ Ἕλληνες πέτυχαν τὴν πρώτη νίκη κατὰ τῶν δυνάμεων τοῦ Ἄξονα στὴν Εὐρώπη, δίνοντας σὲ ὅλο τὸν κόσμο τὴν ἐλπίδα τῆς ἐλευθερίας. Ὄχι μόνο δὲν ἐπέτρεψαν στοὺς Ἰταλοὺς νὰ προχωρήσουν πρὸς τὰ ἐνδότερα τῆς Ἑλλάδας, ὅπως ὀνειρεύονταν, ἀλλὰ τοὺς ἀνάγκασαν σὲ ὁπισθοχώρηση, τοὺς καταδίωξαν καὶ ἔφθασαν ἔως τὴν Κλεισούρα, ἐλευθερώνοντας γιὰ τρίτη φορὰ στὴν ἱστορία τὴν μαρτυρικὴ καὶ ἀλύτρωτη Βόρεια Ἠπειρο. Μέχρι καὶ οἱ Ἰάπωνες, σύμμαχοι τῶν Γερμανῶν καὶ τῶν Ἰταλῶν, συγκλονισμένοι ἀπὸ τὸν ἡρωϊσμὸ τῶν Ἑλλήνων στρατιωτῶν ἀναφώνησαν: «Ζήτω ἡ Ἑλλάς».
Ὁ θρίαμβος τῆς Ἑλλάδας ἐνάντια στὴν Ἰταλία ἀνάγκασε τὸν αἰμοσταγὴ Χίτλερ νὰ ἐπέμβει γιὰ νὰ βάλει τέλος στὴν ἀντίσταση τῶν Ἑλλήνων. Τὶς ἡμέρες τῆς δόξας διαδέχθηκε ἡ μαύρη περίοδος τῆς τριπλῆς κατοχῆς.
Οἱ συνθῆκες διαβίωσης ὑπὸ τὴν σβάστικα, ἐξάντλησαν τὸν ἑλληνικὸ λαό. Ἄνθρωποι στὶς πλατεῖες φώναζαν μὲ ὅποια δύναμη τοὺς εἶχε ἀπομείνει: «Πεινάω, πεινάω» καὶ ἔπεφταν νεκροί. Οἱ Ἕλληνες γιὰ ἄλλη μιὰ φορά, δὲν ἔμειναν ἀδρανεῖς. Ἐξεγέρθηκαν. Δημιουργήθηκε ἡ Ἐθνικὴ Ἀντίσταση μὲ σκοπὸ τὴν ἀνατροπὴ τοῦ καθεστῶτος. Ἀπέναντι, ὅμως, σὲ κάθε πολεμικὴ ἐπιχείρηση τῶν ἀντιστασιακῶν ὀργανώσεων, οἱ κατοχικὲς δυνάμεις ἀπαντοῦσαν μὲ καταστροφὲς χωριῶν καὶ σφαγὲς ἄμαχου πληθυσμοῦ.
Εἶναι ἀμέτρητες οἱ περιοχὲς τῶν ὁποῖων καὶ οἱ πέτρες ἀκόμη βοοῦν τὴν ὠμότητα τῶν βαρβάρων Γερμανῶν, Ἰταλῶν καὶ Βουλγάρων. Τὰ ἐγκλήματα αὐτὰ κατὰ τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης ὄχι μόνο δὲν ἔχουν ἀποζημιωθεῖ, ἀλλά, δυστυχῶς, ἔχουν ἀποσιωπηθεῖ μὲ πολὺ ἔντεχνο τρόπο.
Ἡ κυριαρχία τῶν Γερμανῶν στὴν Ἑλλάδα διήρκεσε ὡς τὶς 12 Ὀκτωβρίου τοῦ 1944, ὁπότε ἀναγκάσθηκαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν χώρα, καθὼς εἶχαν ἡττηθεῖ ἀπὸ τὴν Σοβιετικὴ Ἕνωση, ὅπου καὶ ἐκεὶ πολλοὶ ὁμογενεῖς πολέμησαν στὴν πρώτη γραμμὴ ἀψηφῶντας τὸν θάνατο.
Τελικά, ὁ Μεγάλος Πόλεμος ἔλαβε αἴσιο πέρας καὶ τὸ δίκαιο ἐπικράτησε.
Ὅπως καὶ μὲ τὴν μεγάλη ἐθνικὴ ἐπέτειο τῆς 25ης Μαρτίου, ἔτσι καὶ μὲ τὴ σημερινή, ὁ ἑλληνικὸς λαὸς εἶναι ὁ μόνος ποὺ πανηγυρίζει ὄχι τὴν λήξη, ἀλλὰ τὴν εἴσοδό του στὸν πόλεμο.
Γιατί, ὅμως, αὐτό; Ἴσως γιατὶ ἀπὸ ὅ,τι φάνηκε, δὲν ἦταν ἀπλῶς ἡ εἴσοδος σὲ ἕναν πόλεμο, ἀλλὰ ἡ προσθήκη στὰ βιβλία τῆς ἱστορίας πολλῶν σελίδων γενναιότητας καὶ ἀνδρείας.
Τὴν ἀνδρεία αὐτὴ στάση τῶν Ἑλλήνων τὴν θαύμασαν φίλοι καὶ ἐχθροί. Ὁ Τσώρτσιλ εἶχε πεῖ ὅτι «τοῦ λοιποῦ δὲν θὰ λέγεται ὅτι οἱ Ἕλληνες πολεμοῦν ὡς ἥρωες, ἀλλὰ ὅτι οἱ ἥρωες πολεμοῦν ὡς Ἕλληνες». Ὁ δὲ ἀπάνθρωπος Χίτλερ ὁμολόγησε τὰ ἑξῆς: «Ἐνώπιον τῆς Ἱστορίας εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ ἀναγνωρίσω ὅτι ἀπὸ τοὺς μέχρι τώρα ἀντιπάλους μας, ὁ Ἕλληνας στρατιώτης πολέμησε μὲ ἐξαιρετικὴ γενναιότητα καὶ δὲν παραδόθηκε παρὰ ὅταν κάθε ἀντίστασή του ἦταν ἀδύνατη». Ἐνῶ κάποια ἄλλη φορὰ ἀναγνώρισε τὴ σημασία τῆς ἑλληνικῆς νίκης γιὰ τὴν αἴσια ἔκβαση τοῦ πολέμου, λέγοντας: «Ἄν οἱ Ἰταλοὶ δὲν εἶχαν ἐπιτεθεῖ στὴν Ἑλλάδα καὶ δὲν χρειάζονταν τὴν βοήθειά μας, ὁ πόλεμος θὰ εἶχε πάρει διαφορετικὴ τροπή. Θὰ εἴχαμε προλάβει νὰ κατακτήσουμε τὸ Λένινγκραντ καὶ τὴν Μόσχα, πρὶν πιάσει τὸ Ρωσικὸ ψύχος». Καὶ οἱ Σοβιετικοὶ μὲ ἔκδηλη εὐγνωμοσύνη ἀναγνώρισαν ἐπίσημα τὴν σημασία τῆς ἑλληνικῆς ἀντίστασης: «Ἐπολεμήσατε ἄοπλοι ἐναντίον πανόπλων καὶ ἐνικήσατε. Μικροὶ ἐναντίον μεγάλων καὶ ἐπικρατήσατε. Δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ γίνει ἄλλως, διότι εἶσθε Ἕλληνες. Ἐκερδίσαμεν χρόνον διὰ νὰ ἀμυνθῶμεν. Ὡς Ρῶσοι καὶ ὡς ἄνθρωποι σᾶς εὐγνωμονοῦμε».
Ἔτσι, λοιπόν, ὅπως ἄλλοτε οἱ Ἕλληνες ματαίωσαν τὸν ἐπεκτατισμὸ τοῦ Ξέρξη στὴν ἀρχαιότητα, καὶ τῶν Ἀράβων καὶ τῶν Βουλγάρων στὴν βυζαντινὴ ἐποχή, ἔτσι καὶ στὴ σύγχρονη ἐποχὴ ἄλλαξαν τὴν ροὴ τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας καὶ ἔσωσαν τὸν κόσμο ἀπὸ τὸν ἐπεκτατισμό τοῦ ναζισμοῦ καὶ τοῦ φασισμοῦ.
Τὸ κατανοεῖτε ἀδελφοί μου; Οἱ πρόγονοί μας ἔσωσαν τὴν ἀνθρωπότητα μὲ τὴν γενναιότητά τους. Καὶ δὲν εἶναι μακρινὲς αὐτὲς οἱ ἱστορίες. Μόλις πρὶν λίγους μῆνες κοιμήθηκε ὁ τελευταῖος ἥρωας τοῦ ΄40, ἕνας ἀπὸ τοὺς πολλοὺς ποὺ πολέμησαν σὰν λιοντάρια πάνω στὴ Πίνδο καὶ μᾶς δίδαξαν ὅτι ἡ ἑλληνικὴ ψυχὴ μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Ὑπερευλογημένης Μητρός Του, μπορεῖ νὰ φέρει τὴν εὐλογημένη ἀλλαγή.
Ὅπως τότε, ἔτσι καὶ σήμερα, ὅπου ἀκούγονται μόνο λόγια καὶ εὐχολόγια, εἶναι καθῆκον νὰ μιμηθοῦμε τὸ παράδειγμά τους. Νὰ μιμηθοῦμε τὴν θυσία τους, τὴν εὐλάβειά τους, τὴν πίστη τους. Νὰ μιμηθοῦμε τὰ κίνητρά τους. Δὲν πολέμησαν γιὰ τὴν προβολή, μὰ γιὰ νὰ ζεῖ ὁ κόσμος σήμερα ἐλεύθερος. Οἱ περισσότεροι δὲν τιμήθηκαν ὅπως τοὺς ἄξιζε. Ἄλλοι, πάλι, κείτονται ἀκόμη στὰ ἀλβανικὰ βουνὰ ἄταφοι. Αὐτοὺς ἡ ἱστορία δὲν θὰ τοὺς τιμήσει μὲ τὰ ὀνόματά τους, διότι αὐτὰ τὰ γνωρίζει πλέον μόνο ὁ Θεός. Θὰ τοὺς τιμήσει ὅμως ὡς Ἀγνώστους Στρατιῶτες.
Ἡ καταγωγή μας ἀπὸ αὐτοὺς μᾶς γεμίζει μὲ ἐθνικὴ ὑπερηφάνεια. Τὰ αἵματά τους, ὅμως, μᾶς φορτώνουν ἕνα ἀκόμη βαρύτατο χρέος, ἕνα καθῆκον νὰ μὴν τοὺς ξεχάσουμε, ἀλλὰ νὰ εὐχόμαστε γιὰ αὐτούς: «Παιδιὰ τῆς Ἑλλάδος παιδιά, στὴν Γλυκιὰ Παναγιὰ προσευχόμαστε ὅλοι νὰ’ ρθετε ξανά».
† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας κ. Χρυσόστομος
