Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Κάποιοι προβάλλουν τὸν Θεὸ σὰν τιμωρό. Ἄλλοι σὰν ἐντελῶς ἀδιάφορο καὶ ἀπόντα ἀπὸ τὶς ἐξελίξεις καὶ τὰ καθημερινὰ προβλήματα τῆς ἀνθρωπότητας. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, διὰ τοῦ Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου, βαδίζοντας τὴν μεσαία καὶ βασιλικὴ ὁδό, κηρύττει μεγαλοφώνως ὅτι «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν».
Αὐτὸ τὸ βλέπουμε ξεκάθαρα μέσα ἀπὸ τὴν σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή, ὅπου ὁ Χριστός, ἀνοίγοντας τὸ πάνσοφό Του στόμα, ἐκφώνησε τὴν πολὺ γνωστὴ καὶ ἰδιαιτέρως ἀγαπητὴ σὲ ὅλους μας παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτη.
Κάποιος ἄνθρωπος, κατεβαίνοντας ἀπὸ τὴν ὑψηλὴ Ἱερουσαλὴμ στὴν χαμηλὴ Ἱεριχώ, δέχθηκε ἄγρια ἐπίθεση ἀπὸ ληστές, οἱ ὁποῖοι ἀφοῦ τὸν τραυμάτισαν σοβαρά, τὸν καταλήστεψαν, ἀφήνοντάς τον κυριολεκτικὰ μισοπεθαμένο. Κατὰ ἀγαθὴ συγκυρία, κάποιος Ἱερέας πέρασε ἀπὸ τὸν δρόμο αὐτό, ἀλλὰ μόλις τὸν εἶδε, ἀμέσως ἔστριψε τὸ κεφάλι καὶ ἔφυγε μακριά του. Ὕστερα, πέρασε ἕνας Λευίτης. Οἱ Λευίτες ἦταν ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ καὶ ἑπομένως, θὰ περιμέναμε ὅτι σὰν ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, θὰ βοηθοῦσε τὸν τραυματία.Ἔφυγε, ὅμως, κὶ αὐτὸς δίχως νὰ δώσει σημασία. Τελικά, λίγο ἀργότερα περνάει ἀπὸ τὴν ὁδὸ ἕνας Σαμαρείτης. Οἱ Σαμαρεῖτες καὶ οἱ Ἰσραηλίτες ἔτρεφαν μεταξύ τους μεγάλη ἀντιπάθεια. Αὐτός, λοιπόν, ὁ Σαμαρείτης, βλέποντας τὸν ἐτοιμοθάνατο ἄνθρωπο, τὸν λυπήθηκε. Ἔτρεξε κοντά του, τοῦ καθάρισε τὶς πληγὲς μὲ λάδι καὶ κρασί, τὶς ἔδεσε γιὰ νὰ παύσει ἡ αἱμορραγία καὶ ἀφοῦ τὸν ἀνέβασε στὸ γαϊδουράκι του, τὸν ὁδήγησε στὸ πανδοχεῖο. Ἐκεὶ τὸν περιποιήθηκε ἰδιαιτέρως. Τὴν ἑπόμενη ἡμέρα, φεύγοντας, ἔδωσε στὸν ξενοδόχο δύο νομίσματα καὶ τοῦ εἶπε: «φρόντισε τὸν ταλαιπωρημένο ἄνθρωπο καὶ ἂν τυχὸν ξοδέψεις περισσότερα, ὅταν ξανὰ ἔρθω θὰ στὰ ξεπληρώσω.
Ἀκούγοντας μὲ προσοχὴ τὴν παραβολὴ αὐτή, κάνουμε εὔκολα μία συσχέτιση. Ὁ Καλὸς Σαμαρείτης εἶναι ὁ Γλυκύτατος Νυμφίος Χριστός, «ὁ εὐδοκήσας οὐκ ἐκ Σαμαρείας, ἀλλ΄ ἐκ Μαρίας σαρκωθῆναι», ὅπως ἀναφέρεται στὴν ὑμνολογία. Ὁ ταλαίπωρος ἄνθρωπος, τὸ θύμα τῶν ληστῶν, ὁ ἐτοιμοθάνατος τραυματίας, εἶναι ὁ καθένας ἀπὸ ἐμᾶς. Ὅταν ἀπὸ τὸ ψηλότερο σημεῖο, τὴν πνευματικὴ ζωή, πορευόμαστε πρὸς τὸ χαμηλότερο σημεῖο, τὴν κοσμικὴ ζωὴ καὶ τὶς ἀνθρώπινες ἐπιθυμίες, πέφτουμε θύματα τῶν πονηρῶν πνευμάτων, τὰ ὁποῖα μᾶς κατατραυματίζουν τὴν ψυχή –πολλὲς φορὲς καὶ τὸ σῶμα- καὶ ληστεύουν ὅ,τι καλὸ εἴχαμε ἀποκτήσει. Τὰ πονηρὰ πνεύματα, οἱ ἄτιμοι αὐτοὶ ληστές, μᾶς ἀφήνουν μισοπεθαμένους, πονεμένους, ἔρημους νὰ περιμένουμε μία χείρα βοηθείας. Ἔρχονται κάποια στιγμὴ δύο ἄνθρωποι στοὺς ὁποίους κάποτε εἴχαμε ἀκουμπήσει τὶς ἐλπίδες μας, ἀλλὰ τώρα οὔτε ποὺ μᾶς δίνουν σημασία. Βλέπουν, μὰ ἀποστρέφονται τὴν ταλαιπωρημένη ὕπαρξή μας. Ἔρχεται τότε ἕνας Ξένος, ἕνας Ἄγνωστος σὲ ἐμᾶς, τὸν Ὁποῖο ἐνῶ νομίζαμε ὅτι ξέρουμε, στὴν πραγματικότητα δὲν εἴχαμε δώσει στὸν ἑαυτό μας τὴν δυνατότητα νὰ Τὸν γνωρίσει οὐσιαστικά. Ἔρχεται ὁ Χριστὸς καὶ ἔτσι ταλαιπωρημένους ὅπως μᾶς βλέπει, μᾶς σπλαχνίζεται καὶ μᾶς προσφέρει ἁπλόχερα πολύτιμη φροντίδα. Μᾶς ὁδηγεῖ στὴν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία δέχεται τοὺς πάντες, μᾶς περιποιεῖται καὶ στὴ συνέχεια μᾶς ἀναθέτει στὸν Λειτουργό, τὸν Ἀρχιερέα ἢ τὸν Ἱερέα. Τοῦ δίνει ἀφενὸς τὸν Λόγο Του, τὴν Ἁγία Γραφή, ἀφετέρου τὰ Ἱερὰ Μυστήρια. Μὲ αὐτά, τοῦ παραγγέλει νὰ μᾶς φροντίσει καὶ νὰ ἀποκαταστήσει τὴν ὑγεία καὶ τὴν ὡραιότητα τῆς ψυχῆς, ἀλλὰ καὶ τοῦ σώματός μας σὲ κάποιες περιπτώσεις. Καὶ τὸν βεβαιώνει: «Λειτουργέ, ἂν κάποτε γιὰ νὰ βοηθήσεις αὐτὸν τὸν ταλαίπωρο ἄνθρωπο, ξοδέψεις καὶ θυσιάσεις πράγματα ἀπὸ τὸν ἑαυτό σου, ἂν θυσιάσεις τὸν ἐλεύθερο χρόνο σου, τὸν χρόνο μὲ τὴν οἰκογένειά σου, τὴν ξεκούρασή σου ἢ ἀκόμη καὶ χρήματα, κατὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία θὰ στὰ ἀποδώσω ὅλα».
Βλέπουμε, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, ὅτι ὁ Θεός, ὄχι ἁπλῶς μᾶς ἀγαπᾶ ὑπερβολικά, ἀλλὰ μᾶς διδάσκει τὴν ἀγάπη. Ἐφαρμόζει τὴν ἀγάπη μὲ τὴν θυσία Του. Ἀγάπη δίχως θυσία δὲν νοεῖται. Ὁ Καλὸς Σαμαρείτης θυσιάζει τὸ πρόγραμμά του, θυσιάζει τὴν σωματική του δύναμη, θυσιάζει τὰ χρήματά του, θυσιάζει τὶς προκαταλήψεις Ἰουδαίων – Σαμαρειτῶν καὶ προσφέρεται ὅλος στὴν ὑπηρεσία τοῦ ἀνθρώπου δίχως νὰ περιμένει ἀντάλλαγμα.
Τὴν παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτη μποροῦμε νὰ τὴν δοῦμε ἀπὸ δύο ὄψεις· ἀπὸ κάτω πρὸς τὰ πάνω, δηλαδὴ ἀπὸ τὴ θέση τοῦ τραυματία, ὁ ὁποῖος ἔχει ἀνάγκη τῆς βοήθειας κάποιου πνευματικὰ ἀνωτέρου του καὶ ἀπὸ πάνω πρὸς τὰ κάτω, δηλαδὴ ἀπὸ τὸ καθῆκον μας νὰ μιμηθοῦμε τὸν Χριστὸ καὶ νὰ θυσιαζόμαστε μὲ ἀγάπη γιὰ τοὺς συνανθρώπους μας.
Εἶπα μόλις τώρα μία λέξη κλειδί: «νὰ μιμηθοῦμε». Ὁ Χριστὸς μᾶς τονίζει: «ἂν θέλετε νὰ εἶστε φίλοι μου, Ἐμένα νὰ μιμεῖσθε». «Ὅπως ἐγὼ ἔγινα πλησίον σας καὶ θυσιάσθηκα γιὰ ἐσᾶς, ἔτσι καὶ ἐσεῖς νὰ γίνετε οἱ πλησίον τῶν συνανθρώπων σας, δηλαδὴ νὰ τοὺς πλησιάσετε, καὶ νὰ θυσιάζεσθε γιὰ αὐτούς».
Στὴν ἐντολὴ αὐτὴ τοῦ Χριστοῦ ἀνταποκρίθηκε μὲ ὅλες του τὶς δυνάμεις, μὲ κάθε σπιθαμὴ τῆς ὕπαρξής του, ὁ σήμερα τιμώμενος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας, Ἅγιος Πατὴρ ἡμῶν Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος.
Γεννήθηκε στὴν Ἀντιόχεια τῆς Συρίας, ἡ ὁποία τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἦταν σημαντικὸ κέντρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Οἱ γονεῖς του, Σεκοῦνδος καὶ Ἀνθοῦσα ἦταν ἐπιφανῆ πρόσωπα τῆς κοινωνίας. Σὲ μικρὴ ἡλικία ἔμεινε ὀρφανὸς ἀπὸ πατέρα, καὶ ἡ Ἁγία μητέρα του, ἀφιέρωσε ὅλο τὸ εἶναι της στὴν χριστιανικὴ διαπαιδαγώγηση τοῦ Ἰωάννη, καὶ μάλιστα μόνη της, δίχως νὰ παντρευτεῖ ἄλλον σύζυγο, παρὰ τὸ νεαρὸ τῆς ἡλικίας της.
Ἤδη ἀπὸ μικρὴ ἡλικία ὁ Ἰωάννης ἔδειξε ἀξιοσημείωτη ἔφεση στὴν μάθηση καὶ ἡ μητέρα του τὸν ἔστειλε νὰ σπουδάσει στὸν ξακουστὸ διδάσκαλο Λιβάνιο, ὁ ὁποῖος ἦταν εἰδωλολάτρης. Τόσο σπουδαῖος ἦταν ὁ Ἰωάννης στὰ μαθήματα, ὥστε ὁ Λιβάνιος νὰ πεῖ «Τὸν Ἰωάννη θὰ ἄφηνα διάδοχό μου, ἀλλὰ μοῦ τὸν κέρδισαν οἱ Χριστιανοί».
Πέρασαν τὰ χρόνια καὶ ὁ Ἰωάννης μπῆκε στὸ Μοναστήρι, χειροτονήθηκε Διάκονος καί, ἀργότερα, Πρεσβύτερος. Καὶ ἐδὼ ξεκινᾶ ἐπίσημα ἡ δράση του ὡς «Καλοῦ Σαμαρείτου». Ποιός πτωχὸς δὲν ἔφαγε ἀπὸ τὰ χέρια του; Ποιά χήρα δὲν βρῆκε στήριξη; Ποιό ὀρφανὸ δὲν χάρηκε τὴν προστασία του; Ποιός δίκαιος δὲν ἀναπαύθηκε μὲ τὴν πορεία του; Ποιός ἁμαρτωλὸς δὲν βίωσε τὴν πατρικὴ στοργὴ καὶ νουθεσία του; Τόσο ξακουστὸ ὑπῆρξε τὸ ἔργο του καὶ τὰ γεμάτα ζῆλο θεῖα κηρύγματά του, ὥστε δίχως νὰ τὸ ἐπιδιώξει, βρέθηκε στὸν πατριαρχικὸ θρόνο καὶ ἀνέλαβε τὰ ἠνία τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Ὁ λύχνος τοποθετήθηκε, τότε, πάνω στὴν λυχνία καὶ τὸ ἔργο τοῦ «Καλοῦ Σαμαρείτου» πολλαπλασιάσθηκε. Θυσίασε τὸν ἑαυτό του γιὰ τὴν σωτηρία ὅλων. Ποτὲ κανέναν δὲν περιφρόνησε, ποτὲ κανέναν δὲν ἀπαξίωσε ὅπως ὁ Ἱερέας καὶ ὁ Λευίτης τῆς παραβολῆς. Πάντοτε συνέτρεχε στὶς ἀνάγκες τοῦ ποιμνίου. Τοὺς μὲν πτωχοὺς καὶ ἀδυνάμους τοὺς στήριζε καὶ ὑπερασπιζόταν δίχως φόβο καὶ πάθος τὰ δίκαια τοῦ λαοῦ, τοὺς δὲ ὑποκριτὲς καὶ ἀδίκους, ἐκείνους οἱ ὁποῖοι καπηλεύονταν τὴν κοσμικὴ ἢ καὶ ἐκκλησιαστικὴ ἐξουσία τους εἰς βάρος τῶν ἀδυνάτων, τοὺς ἔλεγχε μὲ ἀπαράμιλλη παρρησία μήπως καὶ συνέλθουν καὶ σώσουν τὶς ψυχές τους.
Ὑπῆρξε ἄνθρωπος καὶ Ποιμενάρχης δίκαιος, μὲ ὄραμα τὴν χρηστὴ διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας. Ἤθελε ὅλοι οἱ Ἱερεῖς, οἱ Διάκονοι καὶ οἱ Ἐπίσκοποι νὰ εἶναι φῶς γιὰ τὸν κόσμο, γιὰ αὐτὸ καὶ δὲν συμβιβάστηκε μὲ ὅποια τυχὸν παρανομία τους.
Ὁ ἔλεγχος του καὶ ἡ εὐθύτητά του εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα νὰ μισηθεῖ θανάσιμα. Τὸ πρόσωπο ποὺ τὸν μίσησε ὅσο κανεὶς ἄλλος ἦταν ἡ Αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, ἡ ὁποία τὸν ἐξόρισε πρώτα στὴν Κουκουσὸ τῆς Ἀρμενίας, ἀλλὰ ἐπειδὴ τὸ μέρος ἐκεῖνο ἔγινε πόλος ἕλξης γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς ποὺ ἔσπευδαν νὰ συμπαρασταθοῦν καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία τοῦ Ἱεροῦ Πατρός, ὁ Ἅγιος ἐξορίσθηκε σὲ τόπο ἀκόμη μακρύτερο καὶ ἔρημο. Στὸν τόπο αὐτὸ δὲν πρόλαβε νὰ φτάσει διότι τὸν πρόλαβε ὁ θάνατος.
Συκοφαντήθηκε, διώχθηκε, χτυπήθηκε, ἐμπαίχθηκε ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, τῶν ὁποίων ἐπεζήτησε καὶ ἐπεδίωξε τὴν σωτηρία τῆς ψυχῆς (κοστίζει, βλέπετε, τὸ νὰ εἶναι κανεὶς δίκαιος καὶ εὐθύς). Παρὰ ταῦτα, τὰ τελευταῖα λόγια ποὺ βγῆκαν ἀπὸ τὸ πάγχρυσο στόμα του ἦταν: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν»!
Ἐπανέρχομαι στὴν μίμηση. Ὅ Ἱερὸς Χρυσόστομος μᾶς δίδαξε μεταξὺ ἄλλων ὅτι ἂν θέλουμε πραγματικὰ νὰ τιμήσουμε τὴν ἑορτὴ ἑνὸς Ἁγίου, πρέπει νὰ μιμηθοῦμε τὸ παράδειγμά του.
Ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου Πατρὸς Ἰωάννου, νὰ σᾶς δίνει ψυχικὴ καὶ σωματικὴ ὑγεία, φώτιση καὶ κάθε εὐλογία στὴ ζωὴ καὶ τὶς οἰκογένειές σας. Στὸν δὲ Ἐπίσκοπό σας, εἴθε νὰ δίνει τὴν δύναμη νὰ μιμεῖται στὸ ἐλάχιστο τὸν Καλὸ Σαμαρείτη πρὸς ὄφελος τοῦ ποιμνίου. Στὴν δὲ Ἐκκλησία νὰ στείλει ἀνθρώπους Ἁγίους, ὅπως τοὺς ἤθελε ὁ Μέγας Χρυσόστομος. Ἀμήν!
ὁ Ἐπίσκοπός σας,
† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος
